Een Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) vormt de basis voor een solide arbobeleid. Veel bedrijven onderschatten echter de complexiteit ervan, met als gevolg onvolledige analyses, onvoldoende maatregelen en uiteindelijk hoger ziekteverzuim of ongevallen. Dit artikel belicht vijf veelvoorkomende fouten bij het opstellen van een RI&E en biedt praktische oplossingen om deze valkuilen te vermijden.
1) Onvoldoende betrokkenheid van medewerkers
Bedrijven voeren vaak een RI&E uit zonder medewerkers actief te betrekken. Hierdoor blijven essentiële praktijkinzichten onbenut, aangezien medewerkers inzichten hebben die cruciaal zijn om een volledig en realistisch beeld te krijgen van de risico’s binnen een organisatie.
Gevolgen:
- Incompleet risicoprofiel: Ongevallen en bijna-ongevallen die niet worden gemeld, blijven onopgemerkt.
- Weerstand tegen maatregelen: Gebrek aan draagvlak doordat medewerkers niet hebben bijgedragen aan de oplossingen.
- Gemiste verbeterkansen: Praktische tips vanuit de werkvloer blijven onbenut.
Aanpak:
- Workshops per afdeling: Organiseer interactieve sessies waarin medewerkers knelpunten signaleren en oplossingen aandragen.
- Meldsysteem: Faciliteer een laagdrempelige manier om gevaarlijke situaties en bijna-ongevallen te rapporteren, bijvoorbeeld via onze ‘Cross Approach Mobile’
- Projectgroep: Stel een RI&E-team samen met vertegenwoordigers uit verschillende functies en niveaus.
2) Te generiek en niet-taakgericht
Veel RI&E’s blijven steken in algemene risicocategorieën zonder concrete werkactiviteiten te analyseren, of worden juist zo gedetailleerd dat ze onoverzichtelijk raken.
Gevolgen:
- Onbruikbaarheid: Het document biedt geen concrete handvatten.
- Verlies van focus: Kritische risico’s raken ondergesneeuwd door niet relevante details.
- Inconsistente rapportage: Afdelingen hanteren verschillende invullingen, waardoor prioritering lastig blijft.
Aanpak:
- Stap-voor-stap werkinstructies: Breng per functie alle werkzaamheden in kaart en benoem bij elke stap de bijbehorende risico’s.
- Context-specifieke risico’s verwoorden: Bijvoorbeeld niet “valgevaar”, maar “valgevaar bij het uitvoeren van inspecties op steigers in magazijn A”.
- Modulair sjabloon: Ontwerp een vast raamwerk per proces, zodat alle afdelingen uniform dezelfde onderdelen invullen.
3) Onderschatting van ernst en waarschijnlijkheid van risico’s
Risico’s die al lange tijd bestaan of die zelden voorkomen, worden vaak bagatelliseert. Zowel management als uitvoerenden durven niet altijd te erkennen dat bepaalde werkzaamheden serieuze gevaren met zich meebrengen. Dit leidt vaak tot een tunnelvisie.
Gevolgen:
- Onvoldoende beheersmaatregelen: Persoonlijke beschermingsmiddelen of technische maatregelen blijven achterwege.
- Hoger verzuim en meer ongevallen: Medewerkers lopen onnodig gevaar.
- Juridische gevolgen: De Arbeidsinspectie kan boetes opleggen als ernstige risico’s niet adequaat worden aangepakt.
Aanpak:
- Objectieve risicomatrix gebruiken: Werk met eenduidige criteria voor kans en gevolgen om risico’s te beoordelen.
- Data-analyse: Baseer de beoordeling op incidentregistraties, verzuimcijfers en branchebenchmarks.
- Scenario-oefeningen: Organiseer korte tabletop-oefeningen om inzicht te krijgen in de impact van risicosituaties.
4) Ontbreken van heldere prioritering en borging van maatregelen
Een RI&E kan vol staan met gedetailleerde risico’s en maatregelen, maar zonder duidelijke prioritering en borging blijft het plan van aanpak een vrijblijvende lijst zonder opvolging.
Gevolgen:
- Wazig plan van aanpak: Onbekend wie verantwoordelijk is en welke deadlines gelden.
- Verlies van momentum: Na oplevering verdwijnt het document in een la en blijven maatregelen liggen.
- Gebrekkige verankering: Maatregelen worden niet geïntegreerd in werkprocessen en evaluaties.
Aanpak:
- Risicoprioritering op basis van impact: Koppel risico’s aan een schaal om te bepalen welke eerst aangepakt moeten worden.
- Verantwoordelijkheden toewijzen: Benoem bij elke maatregel een eigenaar, stel duidelijke deadlines vast en beschrijf wat er nodig is om succesvol af te ronden.
- Integratie in managementsystemen: Verwerk maatregelen in het jaarplan en koppel ze aan prestatie-indicatoren, zodat voortgang zichtbaar wordt in reguliere rapportages.
5) Onvoldoende deskundigheid of onjuiste toepassing van regelgeving
Er wordt blind vertrouwd op standaardsoftware of sjablonen zonder controle op volledigheid en relevantie van wet- en regelgeving zoals de Arbowet, Arbobesluit en branchecodes.
Gevolgen:
- Blinde vlekken: Specifieke verplichtingen voor gevaarlijke stoffen, arbeidsmiddelen of psychosociale arbeidsbelasting blijven buiten beeld.
- Fictieve afvinklijst: Het doorlopen van stappen zonder werkelijk begrip van de inhoud.
Aanpak:
- Externe deskundigheid: Laat een erkende arbodeskundige of externe RI&E-expert controleren of alle wettelijke eisen zijn verwerkt.
- Regelmatig bijwerken: Volg branche- en overheidsupdates.
Een RI&E is niet slechts een wettelijke verplichting, maar een strategisch instrument om veiligheid en gezondheid structureel te verbeteren. Door medewerkers te betrekken, risico’s taakgericht in kaart te brengen, ernst objectief te beoordelen, prioritering en borging te organiseren en de juiste deskundigheid in te zetten, wordt de RI&E een effectief middel. Zo ontstaat een veiliger werkklimaat, dalen verzuimkosten en verhoogt de veerkracht van de organisatie.
Professionele hulp bij uw RI&E?
Onze ervaren adviseurs ondersteunen u bij elke stap: van inventarisatie tot een praktisch plan van aanpak en duurzame borging. Samen zorgen we voor een toekomstbestendig en wettelijk correct arbobeleid.
Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Neem contact met ons op!
